Zgodnie z art. 5 § 1 ustawy prawo o notariacie notariuszowi za dokonaną czynność notarialną przysługuje wynagrodzenie określone na podstawie umowy ze stronami czynności, nie wyższe niż maksymalne stawki taksy notarialnej, właściwe dla danej czynności.
Stawki te zostały określone w rozporządzeniu ministra sprawiedliwości z dnia 28 czerwca 2004 roku w sprawie maksymalnych stawek taksy notarialnej za czynności notarialne, o których mówi prawo o notariacie oraz maksymalne kwoty, o które może być zwiększone wynagrodzenie za dokonanie czynności notarialnych poza kancelarią notarialną, mając na względzie wartość przedmiotu i rodzaj czynności notarialnej, stopień jej zawiłości, nakład pracy notariusza, czas przeznaczony na dokonanie czynności oraz interes społeczny gwarantujący należyty dostęp do czynności notarialnych w obrocie cywilnoprawnym, a także uwzględniając, że maksymalna stawka za czynność notarialną nie może przekroczyć sześciokrotności przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w gospodarce narodowej w poprzednim roku, ogłaszanego do celów emerytalnych w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski” przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego, stosowanego poczynając od drugiego kwartału każdego roku przez okres jednego roku.
Notariusz jest obowiązany udzielać stronom niezbędnych wyjaśnień dotyczących dokonywanej czynności notarialnej.
Dotyczy to w szczególności:
- obowiązku czuwania nad należytym zabezpieczeniem praw i słusznych interesów stron,
- zabezpieczenia praw i słusznych interesów osób, dla których czynność notarialna może powodować skutki prawne,
- obowiązku sporządzenia aktu notarialnego w sposób zrozumiały i przejrzysty,
- obowiązku udzielenia stronom wyjaśnień i pouczeń dotyczących dokonywanej czynności notarialnej,
Powyższe zachowania notariusza mają na celu kształtowanie wysokiego stopnia pewności wywołania skutków prawnych zamierzonych przez osoby dokonujące czynności notarialnej. (postanowienie SN z 2 lutego 2005 r., IV CK 453/2004).
Przewidziany w art. 80 § 3 ustawy prawo o notariacie obowiązek wyjaśniająco-doradczy przy dokonywaniu czynności notarialnej polega również na wskazaniu przez notariusza możliwości wyboru przez strony koncepcji i rodzaju dokonanej czynności prawnej, jaka jest prawnie dopuszczalna.
W ramach tego wyboru notariusz poucza i objaśnia stronom konieczność przedłożenia wymaganych przez prawo dokumentów niezbędnych do umowy.
Notariusz nadaje odpowiedni kształt prawny planowanej przez strony czynności w sporządzonym akcie notarialnym, sięgając do swojego doświadczenia oraz znajomości prawa.
Obowiązkiem notariusza jest nie tylko dążenie do poznania rzeczywistych zamiarów stron zawierających umowę, ale także troska o takie sformułowanie jej postanowień, aby nie nasuwały one wątpliwości dla stron, osób trzecich, a nawet sądu (w razie sporu bądź w postępowaniu o wpis prawa w księdze wieczystej).
Wszystkie powyższe czynności to praca notariusza, która nie składa się tylko z matematycznego obliczenia i podania stronom czynności taksy notarialnej wyliczonej na podstawie wartości przedmiotu umowy.
Zanim dojdzie do spotkania „na umowie” notariusz musi zbadać księgi wieczyste, często aby to zrobić musi odwiedzić sąd wieczystoksięgowy, sprawdzić wszystkie dokumenty, przemyśleć koncepcję umowy, a to są czynności których w ogóle nie widać, a na tym właśnie również polega praca notariusza, za którą pobiera wynagrodzenie ustalone w rozporządzeniu ministra sprawiedliwości z dnia 28 czerwca 2004 roku w sprawie maksymalnych stawek taksy notarialnej za czynności notarialne.