Spis treści:
- Wspólność majątkowa i majątek osobisty.
- Umowa majątkowa małżeńska.
- Rodzaje rozdzielności majątkowej.
- Odpowiedzialność za zobowiązania.
- Wpływ rozdzielności majątkowej na dziedziczenie.
- Odpowiedzialność za długi po zawarciu intercyzy.
- Wpływ intercyzy na masę upadłości.
- Wybór odpowiedniego ustroju majątkowego.
- Streszczenie:
Z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami wspólność majątkowa, obejmująca majątek nabyty podczas trwania małżeństwa. Małżonkowie mogą jednak zawrzeć umowę majątkową, ustanawiając rozdzielność majątkową lub zmieniając zakres wspólności. W przypadku rozdzielności każdy z małżonków zarządza własnym majątkiem, a jeśli rozdzielność została ustanowiona przed ślubem, obowiązuje od dnia zawarcia małżeństwa. Rozdzielność majątkowa pozwala uniknąć odpowiedzialności za długi współmałżonka, poza zobowiązaniami związanymi z zaspokajaniem potrzeb rodziny, za które odpowiadają solidarnie. Intercyza nie wpływa na dziedziczenie – nawet jeśli małżonek zostanie pominięty w testamencie, ma prawo do zachowku. Aby intercyza była skuteczna wobec masy upadłości, musi być zawarta co najmniej dwa lata przed ogłoszeniem upadłości. Wybór ustroju majątkowego powinien być świadomy i dostosowany do sytuacji małżonków.
1. Wspólność majątkowa i majątek osobisty
W momencie zawarcia małżeństwa, z mocy ustawy między małżonkami powstaje wspólność majątkowa (wspólność ustawowa), obejmująca majątek nabyty podczas trwania małżeństwa przez oboje lub przez jednego z małżonków. Wszelkie przedmioty majątkowe nieobjęte wspólnością ustawową należą do majątku osobistego każdego z małżonków.
2. Umowa majątkowa małżeńska
Małżonkowie mogą zmodyfikować wspólność ustawową poprzez zawarcie umowy majątkowej w formie aktu notarialnego. Umowa taka może wprowadzać rozszerzenie lub ograniczenie wspólności majątkowej, ustanowienie rozdzielności majątkowej lub rozdzielności majątkowej z wyrównaniem dorobków. Tego rodzaju umowę można zawrzeć przed zawarciem małżeństwa, jak również w jego trakcie.
Umowa majątkowa małżeńska może być w przyszłości zmieniona lub rozwiązana. W razie rozwiązania umowy w czasie trwania małżeństwa, następuje powrót do ustroju wspólności ustawowej, o ile strony nie postanowią inaczej.
3. Rodzaje rozdzielności majątkowej
Ustrój rozdzielności majątkowej daje małżonkom pełną autonomię majątkową, oddzielając kwestie uczuciowe od interesów finansowych. Rozdzielność majątkowa jest szczególnie wskazana, gdy jeden z małżonków prowadzi działalność gospodarczą wiążącą się ze znacznym ryzykiem finansowym.
W przypadku ustanowienia rozdzielności majątkowej każdy z małżonków zachowuje zarówno majątek posiadany przed zawarciem umowy, jak i majątek nabyty później, a także samodzielnie nim zarządza. Gdy rozdzielność majątkowa została ustanowiona przed ślubem, obowiązuje od chwili zawarcia małżeństwa, chyba że strony postanowią inaczej.
Jeśli natomiast rozdzielność majątkowa zostaje wprowadzona w trakcie małżeństwa, a wcześniej istniała wspólność majątkowa, to każdy z małżonków zachowuje udział (najczęściej po połowie) w majątku wspólnym. W takim przypadku zaleca się przeprowadzenie podziału majątku wspólnego.
4. Odpowiedzialność za zobowiązania
Każdy z małżonków odpowiada za zobowiązania, które sam zaciągnął, natomiast wspólnie odpowiadają za zobowiązania związane z zaspokajaniem podstawowych potrzeb rodziny. W wyjątkowych sytuacjach sąd, na wniosek jednego z małżonków, może zadecydować, że za takie zobowiązania odpowiadać będzie tylko małżonek, który je zaciągnął. Aby wyłączenie odpowiedzialności solidarnej było skuteczne wobec osób trzecich, muszą one posiadać wiedzę o zawartej umowie majątkowej.
5. Wpływ rozdzielności majątkowej na dziedziczenie
Intercyza nie wpływa na zasady dziedziczenia ustawowego. Jej celem jest wyłącznie regulacja stosunków majątkowych między małżonkami za życia. Nawet przy podstawie dziedziczenia wynikającej z testamentu, małżonek ma prawo do zachowku, jeśli został pominięty w „ostatniej woli” współmałżonka.
6. Odpowiedzialność za długi po zawarciu intercyzy
Od momentu podpisania intercyzy każdy z małżonków samodzielnie odpowiada wobec wierzycieli za zaciągnięte zobowiązania, z wyjątkiem zobowiązań związanych z zaspokajaniem zwykłych potrzeb rodziny. Rozdzielenie odpowiedzialności za długi jest możliwe tylko wtedy, gdy wierzyciel był świadomy zawarcia umowy majątkowej.
7. Wpływ intercyzy na masę upadłości
Skuteczność rozdzielności majątkowej wobec masy upadłości istnieje jedynie wtedy, gdy umowa majątkowa została zawarta co najmniej dwa lata przed dniem złożenia wniosku o upadłość.
8. Wybór odpowiedniego ustroju majątkowego
Wybór odpowiedniego ustroju majątkowego jest decyzją indywidualną, która powinna uwzględniać specyficzne potrzeby i sytuację małżonków. Każdy przypadek jest inny i to, co dobre dla jednej pary, może nie być odpowiednie dla innej.